Iبخش-(HCL) روشنایی انسان محور

قصد داریم به بررسی صفر تا صد موضوع روشنایی انسان محور یا همان HCL در صنعت نور و روشنایی پرداخته و ارتباط آن با بهبود کیفیت زندگی انسان و صرفه جویی در منابع انرژی را مورد بررسی قرار دهیم. برای این منظور ابتدا مفاهیم اصلی را بیان کرده و در بخش های بعدی با دید فنی و تخصصی تر به موضوع خواهیم پرداخت. باتوجه به اینکه موضوع روشنایی انسان محور یکی از جدیدترین و به روزترین موضوعات نور و روشنایی می باشد که در سال های اخیر مورد توجه فعالین و متخصصین این حوزه  قرار گرفته است لذا می خواهیم با بررسی دقیق و کامل آن، مسیر را جهت ایده پردازی علاقه مندان این موضوع هموار کنیم.

برای این منظور می توانید با واحد تحقیق و توسعه (R&D) شرکت سایان الکتریک در ارتباط بوده و ایده ها و نظرات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.

در یک پژوهش در حوزه سلامت بیانه ای صادر گردید که بیماران بخش ICU با کمبود و اختلال خواب دست و پنجه نرم می کنند و باید فکری به حال آنها کرد. طی تحقیقاتی که در این راستا به عمل آمد، بیمارستان هایی که روش نورپردازی انسان محور را به کار برده بودند؛ با شرایط مثبتی مانند بهبود مشکلات خواب بیماران، کاهش استرس و تسریع روند بهبود مواجه شدند. همچنین در یک بررسی در رابطه با استفاده از سیستم های روشنایی برپایه LED در مراکز اداری، آموزشی و تجاری نتایج بسیار خوبی درمورد شرایط روحی و روانی و نیز رفتار افراد بدست آمد لذا به نظر می رسد با تلفیق روشنایی انسان محور و تکنولوژی LED، علاوه بر اینکه در زمینه فنی پیشرفت می کنیم بلکه با کاهش مصرف انرژی، افزایش طول عمر انسان ها و کیفیت روشنایی مواجه خواهیم شد.

بحث نورپردازی انسان محور مربوط به دهه های گذشته است و تنها امروز شکل نگرفته است. این فرایند در طی رابطه انسان ها با نور شکل گرفته و اکنون در حال تکمیل شدن است. اما جدیدا بسیاری از طراحان دنیا به رعایت کردن آن ترغیب شده اند. زیرا در گذشته تکنولوژی و صنعت نورپردازی آنقدر پیشرفته نبوده است؛ اما در سال های اخیر به علت اختراعات و تولید منابع نوری LED فرایند پیاده سازی نورپردازی انسان محور راحت تر شده است.

امروزه منابع نوری LED با سرعت چشمگیری در حال نفوذ در بازار مصرف روشنایی هستند و با توجه به تنوع و پیشرفت شگرف خود و کاهش قیمت تمام شده، منابع نوری پرمصرف انرژی را از چرخه‌ی حضور در این بازار محو می‌کنند. این منابع نوری با قابلیت بهره‌ی نوری بالا یا همان نسبت شارنوری خروجی به توان مصرفی ورودی، با کاهش مصرف انرژی الکتریکی می‌توانند تاثیر بسزایی در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن زمین ایفا کنند. حفظ محیط زیست و کاهش اثرات مخرب بر آن یکی از موارد مورد توجه برای زندگی انسان ها است که یکی از مزایای استفاده از منابع نوری با بهره‌ی نوری بالا در این زمینه کمک شایانی می‌کند.
یکی از اهداف سیستم روشنایی انسان محور دستیابی به نور شبیه نور طبیعی می باشد، با بررسی منابع نوری مختلف مشاهده می شود که از لحاظ طول موج، نور LED نسبت به منابع نوری دیگر شباهت بیشتری به نور طبیعی خورشید دارد. لذا با کنترل و مدیریت آن می توان بیشتر به نور طبیعی دست یافت.

در بحث نورپردازی انسان محور به موضوع مناسب و نامناسب بودن نور پرداخته می شود. به منظور بهبود کیفیت زندگی، استاندارد ها و نکات بهداشت نور باید رعایت شوند تا محیطی دلنشین برای مخاطب ایجاد گردد. زمانی که نور نامناسب به محیط زندگی می تابد، باعث ایجاد شرایط سختی مانند سردرد، خستگی بیش از حد چشمان، درد یا بی حالی بدن می شود. همچنین بر اساس تحقیق روانشناسی ایی که یک شرکت نورپردازی انگلیسی انجام داده، نور نامناسب در دراز مدت احتمال افسردگی در کارمندان را افزایش می دهد.

یونانی ها حتی در عهد باستان اهمیت بالای نور در صحت و سلامتی انسان را می دانستند و بیماری های مختلفی را با آن معالجه می کردند. اریتایوس، دکتر یونانی، حدود ۲۰۰۰ سال پیش توصیه کرده بود "کسانی که به حالت گیجی و خواب آلودگی دچار اند، باید در معرض نور و اشعه نوری قرار داده شوند". نور اثر مثبت روی بدن انسان داشته و روی مزاج و آسایش ما تأثیر می گذارد. به ویژه در زمستان، که نور خورشید کمتر دیده می شود، بسیاری از انسان ها با اختلالات روانی فصلی، که "افسردگی زمستانی" نیز گفته می شود، دچار می گردند. این افسردگی در اغلب موارد با اولین تابش نور خورشید در هنگام بهار، به خودی خود از بین می رود.

وقتی روز ها کوتاه و شب ها دراز اند، بسیاری از ما انسان ها دلتنگ و بدخلق می شویم. برخی از انسان ها به یک حالت گیجی و خواب آلودگی دچار شده و به سختی می توانند از جا بلند شوند. این وضعیت در اغلب موارد روی تمرکز فکری انسان نیز تأثیر می گذارد. در اوقات تاریک سال نظم بدن ما تغییر می یابد.

سردرد، اندوه، اشتهای زیاد، احساس خستگی، تمایل به خوابیدن، افزایش وزن، اختلال در تمرکز، تحریک پذیری عصبی از جمله عوارض ناشی از عدم استفاده از نور مناسب می باشد.

ناگفته نماند که اگر نور مناسبی در دسترس باشد، تاثیرات مثبت خود را خواهد داشت. فقط لازم است بدانیم که نور مناسب آزار و آسیب های نور نامطلوب را نداشته و باعث ایجاد تمرکز بیشتر می شود. همچنین ساعت بدن ما را منظم و برنامه مند می کند. در طراحی نورپردازی انسان محور باید هوشمندانه عمل کرد تا بدن انسان برای ساعات خواب کاملا آماده شود.

روشنایی انسان محور (HCL) مفهومی است که نشان دهنده یک تغییر فرهنگی عمیق است و هدف آن دستیابی به یک رابطه سالم تر و متعادل تر با محیطی است که در آن زندگی می کنیم. سبک زندگی مدرن ما با ریتم های طبیعت همسو نیست. ما بیشتر وقت خود را در داخل خانه می گذرانیم، جایی که نور مصنوعی عملاً تفاوت بین شب و روز را از بین برده است. با این حال، در چند دهه اخیر، تحقیقات علمی روشن کرده است که نور فقط برای دیدن نیست، بلکه برای کنترل نحوه عملکرد بدن ما از دیدگاه بیولوژیکی و فیزیولوژی است.  این دقیقاً هدف اصلی Human Centric Lighting است: طراحی نورهایی که فقط جلوه‌های بصری را در نظر نمی‌گیرند، بلکه تأثیر بیولوژیکی و عاطفی روی انسان را نیز مورد توجه قرار می دهند.

روشنایی انسان محور بمنظور بهبود کیفیت زندگی انسان با تمرکز بر جنبه های بصری، روحی و بیولوژیکی انسان در حال گسترش و پیشرفت می باشد.

تمامی عوارض گفته شده در بالا از جمله سردرد، خستگی، عدم تمرکز و غیره بدلیل اختلال در هورمون های بدن انسان اتفاق می افتد. هورمون های ترشح شده در بدن، همانطور که بر ساعت بیولوژیک بدن تاثیر دارند، نسبت به نور محیط نیز واکنش نشان می دهند. اگر در ساعت بیولوژیک بدن تغییراتی رخ بدهد؛ زمینه بروز بیماری های مختلف، عدم تمرکز و کاهش عملکرد انسان ایجاد می شود.

یکی از مهم ترین دلایل تغییر در ساعت بیولوژیک بدن انسان، نشستن طولانی مدت در مکانی بدون دریافت نور است. زمانی که در مکانی سربسته هستید و بدن شما برای مدت طولانی نور خورشید دریافت نمی کند، ریتم طبیعی بدن تان تغییر کرده و شاهد بروز بیماری های مختلفی خواهید شد. در همین راستا سیستم نورپردازی انسان محور سعی دارد تکنولوژی نورپردازی علمی را اجرا کرده و هر دو جنبه دیداری و غیردیداری انسان را دخیل کند. این پروسه در آینده ای نزدیک موجب می شود تا انسان از سلامتی بیشتری برخوردار شده و آسایش مضاعفی را تجربه کند.

صنعت روشنایی با تمرکز بر تولید منابع نوری انسان محور در حال گذار سریع به سمت فن‌آوری‌های هوشمند است.   در این زمینه کاهش مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست،  افزایش راحتی و رفاه زندگی،  سلامت و امنیت افراد جامعه مهم‌ترین اهداف در طراحی و ساخت محصولات روشنایی است که مورد توجه محققان و صنعتگران این حوزه می باشد.
منابع تغذیه‌ی لامپ‌ها و چراغ‌های LED که معمولاً آن‌ها را درایورهای LED  می‌نامند، با بهره‌گیری از کنترل کننده‌های پیشرفته و اتصال به حسگرهای مختلف می‌توانند با رصد کردن میزان شدت روشنایی محیط، نور خروجی این منابع نوری را تنظیم نموده و از مصرف بیهوده‌ی انرژی الکتریکی در ساعاتی که نور توسط پنجره‌ها وارد فضای داخل می‌گردد، بکاهند. همچنین با کمک حسگرهای تشخیص حضور افراد، می‌توان چراغ‌ها را بصورت هوشمند روشن/خاموش کرد یا بر حسب نیاز کم نور و پرنور کرد.

امکان تغییر شدت روشنایی و دمای رنگ نور بر حسب نیاز انسان و با توجه به زمان و مکان مورد استفاده، از قابلیت های فن آوری های هوشمند است که رفاه و ارتقای کیفیت زندگی انسان ها را تامین می‌کند. از سوی دیگر با کمک فن آوری‌های هوشمند می‌توان از راه دور و بدون نیاز به بلند شدن از روی مبل یا صندلی و حتی بدون فشار دادن کلید روشنایی، چراغ ها را روشن/خاموش یا کم سو و پرسو کرد.

از دیگر مزایای فن‌آوری‎ های هوشمند امکان ادغام قابلیت‌هایی نظیر استقرار باندهای بلندگوی پخش صدا یا موزیک، حسگرهای مختلف، تجهیزات شبکه‌ی اینترنت و… در داخل لامپ یا چراغ روشنایی است. تحول مهم دیگر در حوزه‌ی روشنایی هوشمند، امکان کنترل و مونیتورینگ چراغ یا لامپ روشنایی توسط کاربر با استفاده از بستر اینترنت است. این تحول مهم که از آن با عنوان اینترنت اشیاء (IoT) در صنعت روشنایی تعبیر می گردد، می‌تواند صنعت روشنایی را دچار دگرگونی عظیمی کند و محصولات روشنایی را نه تنها به منظور تامین نور، بلکه به عنوان لوازمی با قابلیت اتصال به اینترنت و شامل قابلیت های مختلف و ارتباط های متنوع با کاربر، تبدیل سازد. همانگونه که گوشی‌های هوشمند علاوه بر امکان برقراری تماس صوتی و متنی، امکانات وسیعی را برای انسان به ارمغان آورده‌‎اند.

با تلفیق روشنایی انسان محور با تکنولوژی های پیشرفته از جمله اینترنت اشیا IOT و سایر تکنولوژی ها هوشمندسازی در آینده‌ای نه چندان دور، روشنایی هوشمند نیز علاوه بر تامین روشنایی، بسیاری از امکانات را برای کاربر تامین خواهد نمود که امروزه شاید در حکم یک رویا برای ما باشد. با عملیاتی شدن تراشه های شرکت نیورالینک که بر روی مغز انسان تعبیه می شوند و کنترل اجسام بیرونی را در اختیار مغز انسان قرار میدهند شاید بتوان به زودی با فکر کردن میزان روشنایی و دمای رنگ نور محیط را به دلخواه تغییر داد. ایلان ماسک ادعا می‌کند که این شرکت کمتر از یک سال با قرار دادن این تراشه در مغز انسان‌ها فاصله دارد.

بی شک استفاده از سیستمهای هوشمند در زمینه روشنایی انسان محور یکی از مهم ترین اهداف صنعت روشنایی بمنظور بهبود کیفیت زندگی و کار  در سال های پیش رو خواهد بود.

ادامه مطلب (کلیک کنید)